Kolon Kanserinin Evrelendirilmesi

Kolon kanseri tanısı konulduktan sonra en önemli konu, kolon kanserinin evrelendirilmesidir. Çünkü cerrahi tedavi öncesinde gerçekleştirilen fiziksel muayene, radyolojik ve klinik tetkikler her ne kadar bize kanserin evresi hakkında ipuçları verse de esas doğru evreleme çıkarılan dokunun patolojik olarak incelenmesi ile gerçekleştirilebilir. Hastadan alınan kanserli doku patolog tarafından kapsamlı şekilde değerlendirildikten sonra kanserin evresi ve yayılım düzeyi doğru şekilde tespit edilir. Adana’da hastalarına hizmet veren Genel Cerrahi ve Onkolojik Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Nurkan Törer kolon kanserinin evrelendirilmesi hakkında merak edilenleri anlattı.

Kolon Kanseri Evrelenirken Hangi Yöntemler Kullanılır?

Ameliyat öncesi kolon kanseri evrelemesinde en önemli araçların başında görüntüleme teknolojileri gelir. Bilgisayarlı tomografi sayesinde hastanın tüm karın bölgesi ve akciğerleri taranabilmektedir. Kolon kanserinin karaciğer ve akciğere yayılım gösterip göstermediği, görüntüleme teknolojileri sayesinde anlaşılabilir. Bunun yanı sıra kanserli hücrelerin çevredeki diğer organlara ve lenf bezlerine yayılıp yayılmadığı, doktor tarafından tespit edilebilir. Bilgisayarlı tomografi dışında, kolon kanseri evrelemesinde kullanılan bir diğer görüntüleme teknolojisi ise manyetik rezonans yani MR’dır. Bu yöntem daha çok rektum kanserlerinin evrelendirilmesinde kullanılır. Tedavi öncesinde hastalar kolonoskopi yöntemi ile de tetkik edilebilir. Kalın bağırsağın başka bir bölümünde farklı bir polip ya da kanser olup olmadığı, kolonoskopik inceleme sonrasında tespit edilebilir.
Rektum kanserinin evrelemesi, rektum anüse daha yakın olduğu için, kolon kanserine kıyasla nispeten daha kolaydır. Özel bir ultrasonografi cihazı sayesinde doktor, kolon kanserinin, bağırsak duvarına ne kadar yayıldığını ve lenf bezlerine yayılıp yayılmadığını tespit edebilirler. Evreleme tamamlandıktan sonra kişinin öznel koşullarına göre en doğru tedavi planlaması yapılır ve uygulanır.

Radyolojik yöntemle gerçekleştirilen evrelemenin hiçbir zaman yüzde yüz güvenilir olmadığının altını çizmek gerekir. Kimi zaman ameliyat öncesi radyolojik bulgular yanıltıcı olabilmektedir. Kolon kanseri evrelemesinde bu durumu göz ardı etmemek gerekir.

Kolon Kanserinde Evreler Nelerdir?

Kolon kanseri olgularında evreleme 0 ila 4 arasındadır. Her bir kolon kanseri evresini tek tek incelememiz gerekirse:

Evre 0

Hastalığın bu aşamasında kolon kanseri yalnızca mukoza ile yani bağırsağın iç yüzeyini kaplayan tabaka ile sınırlı haldedir. Yani bu evre hastalığın başlangıç aşamasında olduğu anlamına gelir. Bu evredeki vakalarda hastalığın lenf ya da kan yolu ile vücuda dağılma potansiyeli söz konusu değildir.

Evre I

Kolon kanserinin birinci evresinde hastalık bağırsak duvarı içerisinde sınırlı haldedir. Bağırsak duvarının dışına henüz taşmayan kanseri lenf yolu ile lenf bezlerine henüz yayılım göstermemiştir.

Evre II

Kolon kanserinin ikinci evresinde hastalık bağırsak duçarını aşarak çevredeki komşu organlara yayılım göstermektedir. Ancak ikinci evre vakalarında kanser henüz lenf bezlerine ulaşmış değildir.

Evre III

Hastalığın üçüncü evresinde hastalık lenf bezlerine metastaz yapar.

Evre IV

Dördüncü evreye ulaşan kolon kanseri, bağırsak duvarının dışında kalan uzak organlara yayılım göstermiştir. O. Evre hastalığın başlangıç aşaması olarak değerlendirilirken; birinci ve ikinci evreler erken evre olarak adlandırılır. Üçüncü evre ileri aşama, dördüncü evre ise yayılmış kolon kanseri olarak değerlendirilir.

Neden Bazı Kanserler İleri Evrededir?

İnsan vücudunda her gün milyonlarca hücre yenilenmesi yaşanır. Hücrelerin bu yenilenme ve çoğalma sürecinde az sayıda kanser hücresi oluşur. Gelişen anormal hücreler, insan bedeninin savunma sistemi tarafından yakalanarak tahrip edilirler. Savunma hücreleri, bu yabancı hücreleri çabucak tespit eder ve kanser meydana gelmeden bu anormal hücreleri etkisiz hale getirirler. Lenf bezleri de vücudumuzun savunma sisteminin önemli birer parçasıdır. Yani özetlemek gerekirse, insan vücudu doğal olarak kendisini kansere karşı koruyan savunma mekanizmalarına sahiptir.

Kimi zaman bu küçük kanser hücreleri, vücudun savunma sisteminden kaçarak büyüme gösterirler. Ancak bu durumda dahi vücudumuzun savunma sistemleri kanser ile mücadele etmeyi sürdürür. Vücut, gelişen kanser hücrelerini tümüyle yok edemese bile en azından yayılmalarını önleme gayretindedir. Vücudun savunma düzeyi ve kanser hücrelerinin yayılması arasındaki denge yaşamsal öneme sahiptir.

Kanser hücrelerinin belirli bir bölgede sınırlı halde kalıp, çevre doku ve organlara yayılmaması o hastanın vücudunun savunma gücünün iyiliğine işarettir. Ancak savunma gücü yeterli değilse kanser hücreleri uzaktaki doku ve organlara sıçrayabilir.

Vücudun kansere karşı direnci yüksekse kanser sınırlı kalabilir ve erken evrede tespit edilebilir. Ancak kanser hücreleri bu mücadelede üstün gelirse hastalık yayılır ve kısa sürede ileri evrelere ulaşabilir.

Düzenli olarak kanser taraması yaptırmak, hastalığın ileri evrelere ulaşmadan tespit edilmesini sağlar ve tedavinin başarı oranını yükseltir.