Safra kesesi taşları, karaciğer organının alt bölümünde bulunan safra kesesinde oluşurlar. Yapı itibari ile sertleşme göstermiş birikintilerdir. Safra sindirim sistemimiz için büyük bir öneme sahiptir. Safra içerisinde bulunan lestitinin, safra tuzları ve kolesterolün sağlıklı bir denge halinde var olması gerekir. Söz konusu bu denge, bileşenlerin herhangi birinin olması gerekenden az veya çok olması halinde bozulur. Bu gibi durumlarda kişi safra taşı oluşturma riski ile karşı karşıya kalır. Kristaller, safra kesesi içerisine dökülen hücrelerin etrafında birikmeye başlarlar. Bu birikim de safra kesesi taşlarını oluşturur. Adana’da hastalarına hizmet veren Gastroenterolojik Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Nurkan Törer, safra kanalına düşen safra taşları hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.
Safra Yollarına Düşen Safra Kesesi Taşları Nelere Yol Açar?
Safra kesesi taşları, kişide herhangi bir semptom, şikayet veya belirti göstermeden doğrudan safra kanalına düşebilmektedir. Safra kanalına düşen taşlar, bazen herhangi bir sorun yaratmadan onikiparmak bağırsağına geçebilir. Ancak kimi zaman bu taşlar onikiparmak bağırsağına ulaşamaz ve oddi sfinkteri isimli kapağa takılırlar. Safra akışının sağlandığı bu bölgede taşların takılması safra akışını tıkayarak tıkanma sarılığı denilen duruma sebep olur. Bu durum kişinin şiddetli ağrılar hissetmesine yol açabileceği gibi yüksek ateş ve sarılık gibi olumsuz tabloları da beraberinde getirebilir. Bu durumlar kolanjinit olarak da adlandırılan oldukça tehlikeli ve ölümcül safra yolu iltihabının bir işaretçisi olarak değerlendirilir.
Kolanjitin tanısının erken konulması önemlidir. Zira tedaviye başlamakta geç kalınırsa son derece ağır seyreden tıbbi tablolar oluşabilmektedir. Bazı hastalarda pankreas kanalı ve safra yolları birlikte onikiparmak bağırsağına doğru açılabilmektedir. Böyle durumlarda, bu bölgede kalan safra taşı, safra kanalı ile birlikte pankreas kanalını da tıkayabilir. Bu durum pankreatit adı verilen pankreas iltihaplanması tablosunu meydana getirebilir. Pankreatit bazen bir iki günde kendiliğinden iyileşen karın ağrıları şeklinde seyredebilirken, bazen hızla ilerleyip ölümcül reaksiyonlara yol açabilen çok ciddi bir klinik de oluşturabilir.
Pankreatit olgularının yaklaşık yarısı, safra taşlarından kaynaklanmaktadır. Bazı hastalarda safra kesesi taşı pankreatite yol açtıktan sonra kendiliğinden düşebileceği gibi cerrahi, endoskopik veya radyolojik yöntemlerle de hastanın vücudundan çıkartılabilmektedir.
Safra Kanalına Düşen Ancak Kendiliğinden Bağırsağa Düşmeyen Safra Kesesi Taşına Ne Yapılır?
Safra kanalındaki safra taşları mutlaka o bölgeden çıkartılması gereken yapılardır. Her tıbbi durumda olduğu gibi safra kanallarında kalan taşların çıkartılması sırasında da hastanın vücudunda mümkün olan en az travmaya neden olmak önemlidir. Bu yüzden bu gibi durumların tedavisinde öncelikle ERCP adı verilen endoskopik yöntem tercih edilir. Bu yöntemde hastanın onikiparmak bağırsağına ulaşmak ve bölgedeki taşları çıkartmak mümkündür.
ERCP uygulaması ile sadece safra yollarındaki safra taşlarının çıkartılması mümkündür.. Safra kesesinde yer alan taşların ERCP yöntemi ile çıkartılması söz konusu değildir. Bazen balon veya basket kullanılarak safra yollarındaki taşların düşürülmesi mümkün olmazsa safra yoluna stent uygulanabilmektedir. Ancak stent uygulaması
Bazı durumlarda hastanın geçmişte geçirdiği cerrahi bir operasyon, hastanın safra yolunun alt bölümüne ERCP ile ulaşılmasını engelleyebilir. Bu gibi tıbbi tablolarda ikinci bir tedavi seçeneği gündeme gelir. Yine ameliyatsız şekilde ultrasonografi eşliğinde hastanın safra yollarına bir kateter yerleştirilir. Bu şekilde safra taşı dışarı çıkartılabilir veya hastanın onikiparmak bağırsağına iletilebilir. Hekim bazı durumlarda ise ERCP ve PTKI yöntemlerini bir arada kullanmaya karar verebilir.
Safra Yollarına Düşen Taşlarda Ameliyat Gerekir mi?
Safra kanalına düşen taşlarda ilk seçenek ERCP ile taşın çıkarılmasıdır. Ancak bazı durumlarda ERCP işlemi mümkün olmayabilir veya işlem baraşırız olabilir. Taşın büyüklüğü sayısı, kanalın durumu gibi nedenlerle taşlar ERCP veya PTK ile çıkartılamazsa ameliyat seçeneği gündeme gelir.
Ameliyat ile aynı seansta safra kesesinin alınası da mümkündür. Kanaldaki taşları çıkartmak için safra kanalına bir kesi yapılır ve içerisi temizlenip yıkanır. Sonrasında duruma göre kanaldaki kesi özel bir stent yardımı ile (T-tüp) tekrar dikilir veya kanal oniki barmak bağırsağına bağlanarak yeni bir akım yolu sağlanır.
Tüm bu işlemler hastaya, safra kanalına veya içindeki taşa göre açık, veya kapalı ameliyat ile (Laparsokopik veya Robotik) yapılabilir.
